> U bevindt zich hier: Mijnbouw - De steenkolenmijnen - De Staatsmijnen - Sm. Ea - Schacht IV Schinnen - Mijnspoor - Rondom de mijn - Wat de mijn ons naliet - In Memoriam

Wat de mijn ons naliet | Sm. Ea

Wat de Staatsmijn Emma ons naliet

Emmapark

et Emma park ligt op het bedrijfsterrein van de voormalige Staatsmijn Emma. Dit terrein heeft na de mijnsluiting lange tijd braak gelegen en was bovendien zwaar vervuild. Midden jaren negentig kwamen diverse marktpartijen en de gemeente tot een gezamenlijke aanpak van dit immense probleemterrein. Zo is er, na een grondige sanering, een woonbuurt tot stand gekomen, een bedrijventerrein gevestigd en een park aangelegd, het Emmapark.

Dit park is ontworpen door tuin en landschapsarchitect Willem Straats. Het park bestaat uit een twee lagen structuur, bomen en gras. Een gedeelte is ingericht als vlindertuin, vandaar de ruwere begroeiing. Omdat vlinders stenen nodig hebben voor het opladen van warmte-energie en er bij de sanering van het terrein een probleem ontstond met de buitensporig volumineuze fundering van de voormalige locomotiefloods, is van de nood een deugd gemaakt. De funderingsresten zijn in een hunebedachtige formaties verwerkt in de vlindertuin.

Het Emmaterrein, inmiddels gemeente Brunssum werd gedurende lange tijd gesaneerd in verband met vervuiling door onder meer polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs). Hierbij speelde de discussie wie verantwoordelijk was voor de vervuiling: DSM (als de opvolger van de staatsmijnen) of de overheid (omdat milieuregelgeving nieuw was).

Op het grote terrein van deze voormalige mijn is tegenwoordig een woonwijk, een park en een industrieterrein gevestigd. Ook ligt er een weg die Brunssum met Hoensbroek verbindt. De plek van schacht 3 van de mijn is gelegen onder het pleintje aan de voorzijde van verzorgingshuis EmmaStaete. Onder het pleintje ligt de deksel van de vulopening van de schacht.

Bodemonderzoek van het voormalige mijnterrein

Schachten

Het is tegenwoordig moeilijk in te schatten, waar de voormalige schachtbokken van de Staatsmijn Emma hebben gestaan. Veel websites en andere bronnen geven een foutieve locatie weer.

De locatie van schacht III (pijl 3), met de bekende, betonnen schachttoren, is makkelijk te achterhalen. Deze ligt namelijk onder het pleintje, dat vóór de ingang van het huidige verzorgingstehuis "EmmaStaete" is gesitueerd.

Schacht II ligt zo'n 20 meter naast de huidige Emmaweg, nabij de rotonde (pijl 2). Op de foto hierboven, genomen rond 2008, is nog de betonnen deksel ter afdichting van de schacht te zien.

Schacht I is het moeilijkst te lokaliseren. Door middel van oude luchtfoto's te combineren met foto's van de huidige situatie, blijkt dat schacht I gelegen heeft onder een tegenwoordige parkeerplaats (pijl 1) aan de achterkant van verzorgingstehuis EmmaStaete. Van enige afdichtdeksel is helaas niets meer te zien.

Rechsboven enkele foto's van het deksel dat de schacht voorgoed afdichtte.

Schacht I vlak voor de sloop

Positie Schacht I (2014)

Schacht II vlak voor de sloop

Positie Schacht II (gele paaltje) (2014)

Schacht III in 1979

Positie Schacht III (2011)

Mijnkolonie Treebeek

De kolonie werd destijds niet helemaal opgeleverd volgens het oorspronkelijke bouwplan van architect Willem Leliman. Met name in enkele straten ten westen en oosten van het Treebeekplein (Maanstraat, Zonnestraat, Schildstraat) zijn enkele geplande blokken met arbeiderswoningen niet gerealiseerd. Later, in de jaren twintig, zijn deze gebieden opgevuld met voorzieningen (scholen, badhuis, en een verenigingsgebouw aan de Maanstraat).

In 1949 werden enkele blokken noodwoningen tussen Zonnestraat en Schildstraat vervangen door nieuwbouw. In 1952 werd in de Ds. Boumastraat een gereformeerde kerk gebouwd. In 1967 kreeg het Beambtencasino een functie als officiersclub voor de AFCENT. Aan de andere zijde van het plein werd het ‘nieuwe Casino’ gebouwd: een buurtcentrum voor de bewoners van Treebeek.

De kolonie Treebeek kent een zeer grote variatie in gestandaardiseerde woningtypen. De kolonie werd in de jaren zeventig gerenoveerd en heeft toen enkele ingrijpende wijzigingen ondergaan. De eengezinswoningen aan het Treebeekplein werden tussen 1970 en 1975 gesloopt en vervangen door etagebouw. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw werd de kolonie tussen Treebeek en Haansberg doorsneden door de nieuwe verbindingsweg N276 (Brunssum-Sittard), waardoor een aantal huizenblokken verloren ging. In het westelijke deel van Treebeek (Treebeekstraat) werden in diezelfde periode diverse woningen vervangen door nieuwbouw. Verspreid over de kolonie zijn verder nog enkele losse woonblokjes gesloopt of vervangen door nieuwbouw, of door renovatie van uiterlijk gewijzigd. De Haansberg is het meest gaaf bewaard gebleven. Alleen het ooit ‘groene’ Bodemplein is opgeofferd aan het verkeer.

Het hart van Treebeek is het Treebeekplein, met het 'Beambtencasino'. Sinds 2000 is in het Beambtencasino een sportcentrum gevestigd. Achter het Beambtecasino bevindt zich een clustering van sociaalmaatschappelijke voorzieningen met karakteristieke bebouwing zoals het Badhuis, de Protestants-Christelijke Huishoudschool en het Protestants-Christelijke Volkshuis. Aan de andere zijde van het Treebeekplein bevindt zich een religieus cluster met onder andere beeldbepalende bebouwing van de katholieke Sint Barbarakerk, de kloostergebouwen van de Missiezusters en de gereformeerde Opstandingskerk. Langs de Koolweg staat verder nog de fraaie gereformeerde Basisschool uit 1934.

Onlangs zijn veel mijnwerkerswoningen in Treebeek door de woningbouwvereniging gerenoveerd. Een deel van de nieuwbouw uit de jaren zeventig aan het Treebeekplein is momenteel alweer verouderd, wat mogelijkheden biedt om enkele verloren gegane waarden te herstellen Daartoe hebben woningcorporatie Wonen Zuid en gemeente Brunssum een Masterplan Treebeek opgesteld. De veertig woningen gebouwd door Staatsmijnen in de omgeving van Ir. de Kadtstraat, Jupiterstraat en Ed. Wintgensstraat als uitbreiding van Treebeek, liggen buiten het plan van Leliman en zijn ingekapseld door latere bouw. Ze vallen buiten het beschermd gezicht.