Rondom de mijn | ON4 - De Mijnstreek

Maria-Christina wijk (Mijnkolonie)

et stadsgezicht Maria Christinawijk is gesitueerd ten noorden van het stadscentrum van Heerlen en ten zuiden van Brunssum. De mijnkolonie ligt langs de doorgaande verbinding, de Heerenweg, en sluit aan op de kolonie Heksenberg uit de jaren 1920. De wijk lag vlakbij de Oranje-Nassau IV-mijn, waarvan nog slechts het talud van het voormalige mijnspoor en de voormalige mijnsteenberg overgebleven zijn.

De bouw van de wijk begon in 1941 tijdens deTweede Wereldoorlog. Het ontwerp was van de Duitse architecten K. Gonser en H.G. Oechler. De wijk was bedoeld voor Duitse beambten en ander personeel van de Heerlense kolenmijnen, die de mijnexploitatie van de Nederlanders zouden overnemen. Uitgangspunt bij de stedenbouwkundige en architectonische uitwerking van het plan was de Duitse woningwet uit de nationaal-socialistische tijd, de zogenaamde Führererlass.

Het complex staat om die reden ook wel bekend als de 'Hermann Göringkolonie', genoemd naar Hermann Göring, de rijksmaarschalk van het Derde Rijk, die beoogde Nederland en andere bezette westelijke gebieden in te schakelen voor de Duitse oorlogsindustrie.

Het oorspronkelijke ontwerp voor de wijk bestond uit twee woonwijken met daartussen een plein met een monumentaal partijgebouw. Van dit plan is alleen de zuidelijke woonwijk met ca. 240 geschakelde woningen gerealiseerd. De tweelaags woningen zijn onderkelderd. De hoekpanden hebben klokgevels. Ondanks de bouwstop in 1942 kon er langzaam doorgebouwd worden. Na de oorlog is de zuidelijke woonwijk voltooid. De westelijke woonwijk, het plein en het partijgebouw zijn nooit gerealiseerd.

In 1947 werd de wijk officieel omgedoopt tot Maria Christinawijk. De Staatsmijnen waren inmiddels eigenaar geworden; later werd het beheer door de Stichting Thuis Best overgenomen; nog later door het pensioenfonds AZL. De woningen waren niet erg in trek, onder meer door de gesloten architectuur van de gevels, de krappe woonkamers en ruime slaapkamers, de afwijkende plafondhoogte en de als schuilkelder ingerichte bergruimte. Ook de bijnaam 'Herman Göringkolonie' hielp niet mee aan een positief imago. In de jaren zeventig werd de wijk door de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal geaccepteerd als experimenteel verbeteringsproject, waardoor er subsidie beschikbaar kwam voor de renovatie van de 240 woningen, waarmee de wijk gered was van de ondergang. (Bron: Wikipedia)

De Brunssummerheide

De naam Brunssummerheide wordt gebruikt voor circa 600 hectare groot natuurgebied van Vereniging Natuurmonumenten; dit betreft met name de zogenaamde Schrieversheide. Anderzijds noemt men zo ook het circa 1800 hectare grote recreatiegebied waarin dit natuurgebied ligt. Het recreatiegebied 'Brunssummerheide' ligt in de provincie Limburg, in het zuidoosten van de gemeente Brunssum en aangrenzende gemeenten Heerlen en Landgraaf. Het recreatief gebruik houdt onder andere in wandelen, fietsen, golfen en paardrijden.

De Schrieversheide (op Heerlens grondgebied) is een restant van een vroeger veel groter heideveld dat nu voor een deel bebost is, verdwenen onder een vuilstort of bebouwd. Het werd na de Tweede Wereldoorlog gebruikt als militair oefenterrein.

De nog altijd zeer waardevolle en fraaie Schrieversheide is een van de meest heuvelachtige in Nederland en de enige heide van enige omvang in Zuid-Limburg. Daardoor komen grote hoogteverschillen voor en fraaie vergezichten. De kweldruk op de bronnen van de Roode Beek is daarom groot.

De heide wordt dus doorsneden door een sterk venig en moerassig beekdal, met veel van de bijbehorende begroeiing, wat voor Nederland een grote bijzonderheid mag heten.

Natuur

Als gevolg van bruinkoolwinning door de firma Bergerode tussen de twee wereldoorlogen, was een grote berg dekzand ontstaan. Op 10 juni 1955 schoof na langdurige regenval deze berg zand in de voormalige groeve, daarbij het zwembad bedekkend. Bij deze aardverschuiving ontstond de Koffiepoel. Op het Brunssumse gedeelte werd verder voornamelijk mijnhout aangeplant. In het zuidwesten van het gebied ligt de Heksenberg naast de gelijknamige wijk.

Bedreiging

Versnippering is een grote bedreiging voor dit natuurterrein. In de jaren tachtig werd een voormalige grindgroeve aan de rand van dit natuurterrein gebruikt om de Golfclub Brunssummerheide aan te leggen. In de jaren negentig waren er plannen om over een deel van de Brunssummerheide een snelweg aan te leggen. Zandwinning vormt ook een bedreiging voor de Brunssummerheide. Voor het miocene zilverzand, dat beschouwd wordt als een waardevolle grondstof, werden delen van de heide voor de Tweede Wereldoorlog al afgegraven door de firma Mertens. Een deel van de Brunssummerheide bestaat uit een voormalige vuilstort dat is afgedekt. Op dit deel staat onder andere het huidige bezoekerscentrum. Het vuilstort dateert uit de tijd van vóór de huidige milieuwetgeving en hier zijn naast huisvuil ook ziekenhuisafval en afval van een verffabriek gestort. Chemicaliën uit dit vuilstort bewegen zich met het grondwater langzaam in de richting van het Schrieversheideven. (Bron: Wikipedia)

Rondom de mijn | ON4

Maria-Christinawijk, Mijnkolonie te Heksenberg 2014

Kinderen spelen op een oude Shermantank op de Brunssummerheide

De Oranje Nassau mijn IV gelegen aan de rand van de Brunssummerheide. Duidelijk te zien is de grote hoeveelheid zilverzand, die onder de toen nog (1940) te storten steenberg ligt.