Rondom de mijn | ON2

Rondom de Oranje Nassau mijn II

Mijnwerkerskolonieën

abij de ingang van de Oranje-Nassau II mijn liet de particuliere Maatschappij tot Exploitatie van Limburgse Steenkoolmijnen Oranje-Nassau de dubbele hoofdopzichterwoning Strijthagerweg 11-13 (1913) en de ingenieurswoning Strijthagerweg 15 (1914) bouwen naar eigen ontwerpen met neorenaissance-elementen. Verschillende kolonieën in Schaesberg zijn gebouwd in zogeheten Lotharingse stijl, waarbij de vormgeving is gebaseerd op de architectuur in Lotharingen (Frankrijk). Uit die streek kwam de familie De Wendel, eigenaar van de Oranje-Nassaumijn (1908-'20). De bij de mijn Oranje-Nassau II gelegen woninggroep Het Eikske (Honigmannstraat 2-20, Mijn Carlstraat 1-15 en 2-16) werd in 1913 gebouwd in opdracht en naar eigen ontwerp van de hiervoor al genoemde exploitatiemaatschappij. De oorspronkelijk 108 woningen in Lotharingse stijl van de woninggroepen Leenhof III en IV (Carmelstraat, Melchersstraat, Montfortstraat, Rector Meussenstraat e.o.) kwamen in 1909-'12 tot stand als twee-onder-een-kap- en rug-aan-rugwoningen. Via twee spoorviaducten uit 1896 zijn zij verbonden met de woninggroep Schaesberg (Plein, Ceintuurstraat e.o.), aangelegd volgens een karrenwielvormig stratenpatroon waarvan twee geplande ‘spaken’ niet zijn gerealiseerd. Dit complex van 202 woningen in Lotharingse stijl werd tussen 1914 en 1918 gebouwd met twee-onder-een-kapwoningen in zes verschillende types. Op het grondgebied van zowel de gemeente Landgraaf als de gemeente Kerkrade, en aan de rand van het terrein van de mijn Wilhelmina, werd tussen 1905 en 1920 het woningcomplex Terwinselen ontwikkeld volgens de tuindorpgedachte.

De woningen in het Landgraafse deel zijn gebouwd in opdracht van de Staatsmijnen naar ontwerp van het eigen bouwbureau. Voor het hogere personeel waren bestemd de opzichterwoningen Heistraat 81-91 (1905), 77-79 (1913), 29-33 (1916), 35-43 (1917) en de beambtewoningen Parallelstraat 54-76 (1912), Heistraat 45-53 (1917) en 55-67 (1918). Verder de hoofdopzichterwoningen Heistraat 93, Casinolaan 2 en 1-3 (1918; nu appartementen) en de ingenieurswoningen Heistraat 42-48 (1927-'28). De mijnwerkerswoningen Parallelstraat 2-48 zijn gebouwd in 1916-'18. Een eveneens op basis van de tuindorpgedachte aangelegd complex is De Kakert (Kakertsweg, Juliana van Stolberglaan, Willem van Oranjestraat e.o.), gebouwd in 1923-'28 voor de woningvereniging Schaesberg naar plannen van J. Stuyt. De woningen - oorspronkelijk 184, nu nog 175 - hebben betonnen lateien en pleisterwerk rond de ingang.

Scholen

De voormalige Ondergrondse Vak School (Strijthagerweg 6) werd in 1913 nabij de ingang van de mijn Oranje-Nassau II gebouwd als een eenklassige school met een tweelaags woonhuis voor de agent van de mijnpolitie. De particuliere Maatschappij tot Exploitatie van Limburgse Steenkoolmijnen Oranje-Nassau liet het gebouw optrekken naar een ontwerp met neorenaissance-elementen van het eigen bouwbureau.

Dat bouwbureau leverde ook het ontwerp voor de voorm. R.K. lagere school Heerlenseweg 162, een tweelaags schoolgebouw uit 1924. De R.K. lagere school ‘Gravenrode’ (De Wendelstraat 55) is een tweelaags schoolgebouw uit 1936 in zakelijk-expressionistische vormen met een jongere eenlaags vleugel. Het voormalige patronaatsgebouw (Heerlenseweg 143) is een tweelaags pand uit 1925 in zakelijk-expressionistische vormen.