> U bevindt zich hier: Mijnbouw - De steenkolenmijnen - De Oranje-Nassau mijnen - Oranje-Nassau mijn II - Mijnspoor - Rondom de mijn - Wat de mijn ons naliet - In Memoriam

Oranje-Nassau mijn II

Oranje-Nassau II 1904 - 1971

Kaart concessie Oranje-Nassau II mijn

Productiegegevens : 34.064.000 ton

n 1879 had Carl Honigmann al een aanvraag voor een concessie gedaan. Deze werd toen "Carl" genoemd. Na de aanleg van de spoorlijn kreeg Schaesberg een van de eerste mijnzetels.

In 1898 werd begonnen met het aanleggen van twee schachten. De schachten stonden 40 meter uit elkaar. Het afdiepen ging volgens de methode van Friedrich Honigmann.

Een houten boortoren en een werkplaats werden gebouwd, een waterput gegraven, een stoomketel en andere machines werden opgesteld. Eind april 1899 had men een diepte bereikt van 77 meter en in november van dat jaar kwam men op 97,70 meter.

Er werd een volboor gebruikt met een diameter van 3,90 meter en er werd voorgeboord met een boor met een middellijn van 1,25 meter.

De aanleg liep echter de nodige vertraging op omdat op 12 november 1899 door een brand de houten boortoren werd vernield. Daardoor vielen de boorwagen en een groot aantal andere ijzeren delen in de schacht. Dat moest er allemaal weer uitgehaald worden. Begin 1900 kon weer verder gaan met het boren. Over het boren van de eerste schacht deed men 4,5 jaar.

.

Concessiegrenspaal "Carl"

In 1904 kwamen eindelijk de eerste kolen boven de grond. Van een echte productie was echter nog geen sprake. De mijn was nog niet aangesloten op een spoorverbinding en dat betekende, dat de gewonnen kolen met paard en wagen naar het station in Schaesberg moesten worden gebracht. Toch werd er toen al 4.297 ton kolen boven de grond gehaald. In 1906 kon de mijn in volle productie worden genomen omdat toen een spoorverbinding van de mijn met Heerlen klaar was. Deze spoorlijn werd ook gebruikt door de Staatsmijn Wilhelmina.

Tot aan haar sluiting werd in totaal 34.065.000 ton steenkool naar boven gehaald. De hoogste productie werd gehaald in 1930 met 687.000 ton. In het laatste jaar dat de mijn nog in productie was (1970) werd nog 506.000 ton gewonnen. De mijn produceerde vrijwel alleen magere of huisbrandkolen. Omdat mijnwerkers uit typisch plaatselijke families werden geworven, had de mijn al snel de naam van een "familiekoel" (oos koelke). Op 10 januari 1918 vond bovengronds een zware ontploffing plaats. Een stoomvat explodeerde en zorgde voor een enorme ravage aan gebouwen en installaties. Wonder boven wonder viel er toen slechts één dode te betreuren: Jacob Jongen, 48 jaar oud.

In 1920 werkten 1218 mensen op de mijn. Dat liep op tot 1465 in 1931. Vanaf 1 oktober 1969 tot aan de definitieve sluiting van de mijn op 1 juni 1971 moesten 1.278 personeelsleden vertrekken. Ongeveer 413 mijnwerkers werden nog overgeplaatst naar de ON 1 en ON III/IV, 418 mensen werden omgeschoold, 131 namen spontaan ontslag en 317 mensen gingen met pensioen, overbrugging en WAO. (Bron: Heemkundevereniging Landgraaf)

Aanleg Schacht II van de mijn "Carl", de latere ON-II, 11 oktober 1905. Links bedrijfsleider P. Kever, rechts opzichter W. Winthagen

Carl Honigmann (industriëel)

1842 - Aken, 1903

De Carl

In 1879 had Carl Honigmann al een aanvraag voor een concessie gedaan. Deze werd toen "Carl" genoemd. Na de aanleg van de spoorlijn kreeg Schaesberg een van de eerste mijnzetels. In 1898 werd begonnen met het aanleggen van twee schachten. De schachten stonden 40 meter uit elkaar. Het afdiepen ging volgens de methode van Friedrich Honigmann.

Carl Honigmann

De schachten

De Oranje-Nassau II had twee schachten:

  • Schacht I maaiveld ca + 152,36 m A.P.
  • Schacht II maaiveld ca + 152,24 m A.P.

De ON II had acht verdiepingen:

  • 163-mverd.
  • 210-mverd.
  • 225-mverd.
  • 260-mverd.
  • 320-mverd.
  • 360-mverd.
  • 390-mverd.
  • 430-mverd.

 

Schachtdieptes van de ON II >

Locatie van schacht I van de ON II

Een van de eerste foto's van de toenmalige mijn "Carl", de latere Oranje Nassau II mijn (ca 1899). De boortorens van respectievelijk schacht I (links) en schacht II (rechts) (Foto:Oranje-Nassau)

Schacht II (rechts) was inmiddels al in bedrijf, toen schacht I (boortoren links) nog werd afgediept. Ook de mijngebouwen zijn verrezen en ook de steenberg wordt langzaam gevormd (ca. 1907) (Foto: Oranje-Nassau)

Schacht I Oranje-Nassau II (Foto: Nico Jesse)

Schacht I (Links)

Schacht I van de Oranje-Nassau II had een diepte van 475 meter en een diameter van 3.45 meter. De liftkooien werden, net als die van schacht II, aangedreven door een ophaalmachine op stoom, met een vermogen van 660 pk. Naast deze schacht stond het ventilatorgebouw. Via schacht I werd de lucht uit de ondergrondse mijn gezogen. Schacht I was derhalve de uittrekkende en schacht II de intrekkende schacht.

Schacht II (Rechts)

Schacht II had een diepte van 390 meter bij een diameter van 3.45. De liftkooien werden aangedreven door een ophaalmachine op stoom, met een vermogen van 660 pk.

Schachten van de ON-II

Schacht II Oranje-Nassau II (Foto: Oranje-Nassau)

Bouwtekeningvan de schachtbok en het ophaalgebouw van schacht I van de Oranje-NassauII mijn (Kaart: Collectie Slangen)

De ophaalmachines

De stoomaangedreven ophaalmachines van de Oranje Nassau II mijn hadden beiden een vermogen van zo'n 660 pk. De constructeur C. Mehler uit Aken (D) vervaardigde de machines in 1899. De ophaalmachines zijn vrijwel identiek aan de beide ophaalmachines van de Oranje Nassau I mijn te Heerlen, die 2 jaar eerder door deze fabrikant werden vervaardigd. (1887)

 

 

 

 

 

Rechts de ophaalmachine van (waarschijnlijk) schacht I. De machine drijft de trommel aan, waarop de schachtkabel werd gewikkeld.

De stoomaangedreven ophaalmachine van (waarschijnlijk) schacht I

Steenberg

Het steenafval dat afkomstig was uit de steengangen en uit de wasserij van de Oranje-Nassau II mijn werd via een transportband, vanaf de wasserij, via een brug naar het steenstort getransporteerd. De steenberg van de ON-II lag naast die van de nabij gelegen staatsmijn Wilhelmina.

Werken op de steenberg. Van dhr. Navis ontvingen we foto's van zijn werk als bankwerker. Hij werkte ook op de steenberg van de ON-II

Foto's: Werken op de steenberg ON-II

De laatste steenkool

Op woensdag 30 juni 1971 kwam de laatste kolen uit de Oranje-Nassau II mijn boven. Op de kolenwagen stond geschreven: "Der letzte sjweet van der Sjeet". Ofwel: "Het laatste zweet van de Sjeet". De Sjeet was de bijnaam van deze kolenmijn. Ook de mijnwerkersgroet "Glück Auf" stond geschreven op de mijnwagen. (Foto's uit amateurfilm: "Schaesberg en de mijnen")

Laatste kolenwagen Oranje-Nassau II mijn op 30 juni 1971

Laatste kolenwagen Oranje-Nassau II mijn op 30 juni 1971

Laatste kolenwagen Oranje-Nassau II mijn op 30 juni 1971

Omtrekken schachten in 1971

Sloop

In 1971 werden de schachten van de Oranje-Nassau II mijn gesloopt. Met kabels werden de schachtbokken omgetrokken. De schachtsteunen waren eerder al doorgezaagd, om zo de stalen constructie te verzwakken en de valrichting te kunnen bepalen. (Foto's: Oranje-Nassau)

Sloop mijnterrein ON-I

Omtrekken schachten in 1971 Omtrekken schachten in 1971
Omtrekken schachten in 1971

Hiernaast twee filmfragmenten over de sloop van respectievelijk de schachten en enkele gebouwen van de ON II en de afgraving en herstructurering van de nabijgelegen steenberg. Op deze laatste zou de Draf-en-renbaan, een autobioscoop en het Megaland (Pinkpopterrein) worden gerealiseerd.