Het Mijnwaterproject

Projectbeschrijving:

Het Mijnwaterproject is oorspronkelijk ontwikkeld om duurzame energie uit het water van de oude steenkolenmijn Oranje Nassau III te winnen voor de verwarming en koeling van gebouwen. Het water wordt daarbij onttrokken uit de oude mijngangen van de kolenmijn. Hierin verschilt het Heerlens mijnwaterproject van de andere geothermieprojecten in Nederland. Het was bovendien sinds tijden de eerste diepe boring (> 500 meter) voor het winnen van aardwarmte. Om die reden werd er ook voor het eerst een aardwarmte opsporingsvergunning verleend in het kader van de nieuwe Mijnbouwwet.

De duurzame energiebron zorgt sinds 2008 voor levering van warmte en koude uit het mijnwater. Het water, opgehaald uit vijf bronnen, wordt via een ondergronds uitwisselstation en leidingennetwerk getransporteerd naar diverse aangesloten locaties in Heerlen.

Verder is het vernieuwend dat het zeer lage temperatuurverwarmingssysteem en de koeling wordt toegepast in een herstructureringsgebied met diverse functies (wonen, school, winkel, kantoor, zorg- en cultuurcluster) via een warmte- en koudedistributienet. In maart 2006 zijn de boringen gestart. In oktober 2008 was de opening. In maart 2015 ontving Mijnwater BV de European Geothermal Innovation Award 2015.

Toepassing

In 2007 is de gemeente Heerlen is van plan om in de toekomst zon ca. 1.000 nieuwbouwwoningen in Stadspark Oranje Nassau en Heerlerheide en ruim 100.000 m2 aan winkel-, kantoor-, en openbare (school,- cultuur) ruimte te warmen en koelen met behulp van mijnwater. Testresultaten bevestigen dat het mijnwater de verwachte 80 procent van de energievraag voor verwarming kan leveren. Dit betekent dat alleen bij een piekbelasting nog andere energiebronnen moeten worden aangewend.

Het water dat in de zomer van 2006 is getest, komt uit mijngangen van de ON III onder Heerlerheide, op ongeveer 700 meter diepte. Daar is het mijnwater 32 graden Celsius. Eenmaal boven bedraagt de temperatuur nog 28 graden Celsius. Dit komt overeen met de verwachtingen. Bovendien is temperatuur zeer stabiel. Dit maakt het water uitermate geschikt als warmtebron.
Testen hebben bovendien uitgewezen dat er ruim voldoende mijnwater opgepompt kan worden om de bovengenoemde doelstellingen van het Mijnwaterproject te halen. Er zijn zelfs indicaties dat het ondergrondse mijnwaterreservoir voor koude en warmte-opslag wel vijf keer zo groot is als werd aangenomen. Er zou niet alleen water stromen uit de oude mijngangen, maar ook uit afgegraven steenkoollagen (zogeheten "Oude Mannen"). Dit zal verder worden onderzocht.

Onderzoek naar koeling

Het onderzoek naar de mogelijkheden voor koeling met behulp van mijnwater vindt plaats via boringen in Stadspark Oranje Nassau. Deze zijn gestart in het voorjaar van 2007. Er is op twee plekken geboord naar mijngangen van de ON I op 250 meter diepte. Het water is daar naar verwachting tussen 12 en 16 graden Celsius.
Daarnaast zal een gang op ca. 450 meter worden aangeboord. Deze put is nodig om o.a. het mijnwater vanuit de energiecentrale (waar de warmte is onttrokken) terug te voeren. Naar verwachting is de temperatuur in deze put nagenoeg gelijk aan die van het retourwater. Het is de bedoeling om op deze manier zogeheten thermische vervuiling (mengen van koud en warm mijnwater) te voorkomen.

Investering

Met de voortzetting van het project is een investering van 6 miljoen euro gemoeid, waarvan 2 miljoen reeds is gedekt (2007). De gemeenteraad moet nog een beslissing nemen over de dekking van de overige 4 miljoen euro. De totale kosten voor de pilot in Heerlen bedragen nu 12,6 miljoen euro. Het Mijnwaterproject bedraagt in totaal 20 miljoen euro.

Vanwege de grote waarde die het project heeft voor alle voormalige mijngebieden in Europa, wordt het gesteund door het Interreg IIIB-programma van de Europese Unie. Interreg IIIB financiert 48 procent van de totale kosten.

Klik hier voor informatie over het technische verhaal achter het Mijnwaterproject.

Hieronder enkele tekeningen van de aangeboorde steengangen.

Boorlocatie Ganzeweide (Heerlerheide), Heerlen, April 2006. Boordieptes per datum:

Warm water uit de oude mijngangen

In de voormalige mijngangen ligt de basis van wat nu een innovatief circulair energienetwerk is, warm water. Deze laagtemperatuurbron, die warmte maar ook koelte levert aan woningen, kantoren, winkels en industriële bedrijven, benut namelijk ook restwarmte uit de omgeving en zorgt bij minder vraag dat restenergie in daarvoor bestaande, ondergrondse gangen of energiecentrales met buffervaten wordt opgeslagen. Het Maankwartier is een fraai nieuw centrumplan van Heerlen, dat de twee werelden aan weerszijde van het station en spoor met elkaar gaat verbinden.

Perfect afgestemd op de gebruiker

Alle gebruikers zijn aangesloten op het mijnwater en haar duurzame energiecentrale, die aan iedere specifieke gebruiker en consument warmte, koude en/of warm tapwater kan leveren. Voor een bijzondere beleving van het woongenot is een lage temperatuur vloerverwarming en hoge temperatuurkoeling in de appartementen gerealiseerd.

Er wordt energie geleverd naar de wens van de klant. Daarbij zullen de wisselende seizoenen en de in kort tijdsbestek optredende wisselende klimaatomstandigheden veel aandacht vragen. Het binnenklimaat moet zodanig op de gebruiker en consument zijn afgestemd, dat hij zich er prettig voelt. We kunnen aan de wens van de gebruiker voldoen door te zorgen voor een groot volume van gelaagde buffervaten en door de slimme passieve opwekking en het bufferen van deze warmte en koude met verschillende temperaturen. Niet alleen voor de winkels maar ook voor de kantoren en het hotel in het bijzonder. Het Maankwartier is in 2016 gereed gekomen.

Boorlocatie De Dem (Hoensbroek), Heerlen, April 2006. Boordieptes per datum: