Firma Bergerode

Hier werd direct onder het aardoppervlak een bruinkoollaag afgegraven. Na het stilleggen van de afgraving vulde het gat zich met water. De vijver die hierdoor ontstond is nu het middelpunt van het Vijverpark. Ook in het oosten, nabij de wijk Schuttersveld, werd bruinkool aangetroffen in de concessie Brunahilde I, maar deze is nooit tot ontginning gebracht. De Koffiepoel op de Brunssummerheide is ook het restant van een bruinkoolontginning, namelijk de concessie Energie van de firma Bergerode.

Brunahilde II

In 1908 ontdekte men dat in Brunssum, en speciaal in de Brunssummerheide, massaal bruinkool in de grond zat. De plaatselijke bevolking wist echter al langer dat direct onder de zanderige bovenlaag bruinkool zat en er werd dan ook al vóór 1908 op kleine schaal bruinkool gedolven. Kort voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914 - 1918) werd op grote schaal begonnen met de exploitatie daarvan door de maatschappij Bergerode, bestaande uit de firma's Energie, Brunahilde en Carisborg 2.

Door de firma Bergerode werden in deze contreien miljoenen tonnen bruinkool ontgonnen. Bruinkoolgroeve Brunahilde 2 lag in het centrum van Brunssum. Hier werd bruinkool gewonnen van december 1918 t/m augustus 1919. In 1919 liep de groeve onder water, maar de groeve was toen reeds nagenoeg uitgeput. In totaal leverde zij 406.000 ton bruinkool. In die tijd werkten reeds ruim tweeduizend arbeiders bij de firma Bergerode.

Behalve in het centrum van Brunssum werd er ook nog op grote schaal in de Brunssummerheide, nabij de Ouverberg, bruinkool gedolven. Na 1920, toen de mijnbouw in volle gang kwam, stond het delven van bruinkool op een laag pitje, daar er nauwelijks nog vraag naar was. Pas tijdens de Tweede Wereldoorlog werd door de NV Energie, onder leiding van de familie Jaarsveld uit Silvolde, de delving weer opgepakt. Dat gebeurde op de plek waar later zwembad De Zeekoelen zou worden gebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog was de delving niet meer lonend en werden de werkzaamheden voorgoed gestaakt.

Jacob Schipper, ooit woonachtig aan de Keizerstraat 17 te Brunssum, was ooggetuige van het onderlopen van de bruinkoolgroeve in het centrum. Hij schreef in 1988 het volgende:

"Als jongen van een jaar of 6 gingen wij, d.w.z. dat wij met meerdere jongens waren, des morgens omstreeks 8.30 uur naar school. Onze school bevond zich destijds aan de Kerkstraat waar nu V&D staat. De meeste jongens kwamen van de Ouverberg. Ik moest nog een eindje verder lopen. Mijn ouders hadden een boerderij achter de kerk van de Langeberg. Deze is later afgebroken. Als wij 's morgens naar school gingen, liepen wij altijd dezelfde weg, want straten zoals nu bestonden toen nog niet. 's Morgens en 's avonds gingen wij door een weggetje, dat nu de Doorvaartstraat is. Na schooltijd gingen wij dikwijls naar de bruinkoolgroeve kijken. Deze groeve was toen minstens 20 meter diep. Aanvankelijk werkten er zeker 20 mannen. Ze hakten met een pikhouweel de bruinkool los en schepten de kool in ijzeren wagentjes. Deze wagentjes, die op smalspoor liepen, werden vervolgens met een handlier langs de schuine hellingen naar boven getrokken. De lier werd bediend door 2 personen. Ze moesten met ieder een zwengel de wagentjes naar boven trekken. Later ging alles meer met machines. Vandaar ging de bruinkool vaak nog per paard en kar naar brikettenfabriek Carisborg in de Passart. Aldaar werd de bruinkool gemalen en gebakken tot briketten. Deze briketten werden verkocht voor de huisbrand kachels. Op een morgen toen wij weer op weg waren naar de school, hoorden wij bij aankomst ter hoogte van de bruinkoolput een hels geschreeuw van de mannen, die aldaar werkten. Wij gingen er poolshoogte nemen. We zagen toen, dat er een paar meter water in de groeve stond. Het water steeg zeer snel. De wagons waren al verdwenen. Het moesten er zo'n 10 á 12 stuks zijn. Die staan of liggen er nog steeds, want eruit halen was niet meer mogelijk. Een houten schaftkeet dreef aan de oppervlakte. Men heeft van gemeentezijde hier en daar veranderingen aangebracht en zo is de bruinkoolput een der mooiste vijvers geworden". Bron: www.brunssum.nl

Het lozen van afvalwater

Uit het artikel hiernaast van het Limburgs Dagblad van 18 mei 1925 blijkt dat de vijver van het huidige Schutterspark, alsook de vijver gelegen in de Brunssummerheide dienst deden als bekken (slikvijver) voor het afvalwater, afkomstig van de Staatsmijn Hendrik.