Firma Carisborg

Aanloop

ussen 1857 en 1876 werd onderzoek uitgevoerd door de Bergwerkvereeniging voor Nederland, en daarbij werd bruinkool aangetoond nabij Eijgelshoven. Deze had een dikte van 7 meter en bevond zich 9 meter onder het maaiveld. Tussen 1865 en 1868 werd deze grondstof hier en daar clandestien gewonnen. Het werd onder meer als verfaarde gebruikt, voor de bereiding van Kasselerbruin. Het bruinkoolvoorkomen betrof een uitloper van het nabijgelegen Duitse bruinkoolbekken.

In 1899 werd door Jos Systermans, bewoner van Huize Carisborg, een boring verricht ten behoeve van een pomp, en ook hij stuitte op bruinkool. In 1906 werd de concessie Carisborg aan hem verleend, 120 ha groot. Dit werd de grondslag voor de N.V. Carisborg. Een concessie-aanvraag van een andere groep investeerders, onder de naam Holland, werd in 1902 geweigerd, daar het gebied al door de Staat was gereserveerd voor steenkoolwinning. In 1905 volgde concessie-aanvraag Herman, 800 ha groot, in Eygelshoven en Ubach over Worms.

In 1908 kwam een nieuwe groep investeerders, bekend als N.V. Bergerode, die de volgende concessie aanvroegen:

• - Brunahilde I, 225 ha, tussen Brunssum en Schinveld.
• - Brunahilde II, 50 ha, nabij Brunssum.
• - Energie, 140 ha, tussen Brunssum en Heerlen.
• - Carisborg II, 151 ha, te Heerlerheide, de latere "Groeve Blankevoort".

De overheid maakte het in 1918 mogelijk om de aanvraagprocedure te versimpelen, en zo ontstonden de groeven Graetheide I en Graetheide II bij Sittard, en de groeve Leemhorst bij Tegelen, die wettelijk slechts twee jaar mochten functioneren. In 1919 kwam ook de groeve Herman in bedrijf. De concessie Brunahilde II leverde daarentegen geen bruinkool op.

Ondertussen was de oorlog afgelopen en daalden de bruinkoolprijzen aanzienlijk. In 1918 sloot Brunahilde II, slechts een vijver in de kom van Brunssum achterlatend. Blankevoort raakte in hetzelfde jaar eveneens uitgeput. Leemhorst en Graetheide, die slechts twee jaar mochten functioneren, sloten in 1920 respectievelijk 1921. Herman sloot in 1922 en Energie in 1924. Carisborg bleef daarentegen rendabel produceren, dankzij de in 1923 gebouwde briketfabriek. de briketten werden voor huisbrand gebruikt.

Grote brand treft Firma Carisborg

(27 juli 1930)

Bij de firma Carisborg te Treebeek (Passart) woedt een geweldige brand in de bruinkolen. Ruim 4000 ton briketten zijn daar aan het verbranden en men tracht langs alle zijden het vuur te bestrijden. Een kijkje op de brand en de primitieve vuurbestrijding.

Vervolgens won Carisborg de bruinkool in de groeve Maria Theresia bij Herzogenrath, terwijl in 1959 aan Carisborg nog concessie werd verleend voor het veld Paul, 140 ha groot en gelegen nabij Ubach over Worms. Deze concessie werd nimmer benut, daar Carisborg in 1968 de poorten sloot, omdat de kolenkachels verdwenen en daarmee de vraag naar briketten. Hiermee kwam een einde aan de bruinkoolwinning in Nederland. In 1956 werd in Nederland nog 300 kiloton bruinkool geproduceerd, waaronder 100 kiloton briketten.

Natuurgebied

Tegenwoordig is een voormalige groeve van de N.V. Carisborg omgevormd tot een natuurgebied van 24 ha met dezelfde naam. De groeve werd gedeeltelijk opgevuld, waarna loofbos werd aangeplant. Dit wordt afgewisseld met hooilandjes, terwijl ook een kinderboerderij op het terrein werd aangelegd.